Chương trình dạy Tiếng Việt lớp 1 theo tài liệu Công nghệ giáo dục (TV1-CNGD) được Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình triển khai thí điểm từ năm học 2013-2014 cho học sinh lớp 1 ở một số trường học trên địa bàn tỉnh. Đến năm học 2016-2017, chương trình này được triển khai đồng bộ ở tất cả các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh, với mục tiêu nhằm giúp học sinh nắm chắc kiến thức, đọc thông, viết thạo và yêu thích môn Tiếng Việt hơn.
Trường Tiểu học Lê Hồng Phong (thành phố Tam Điệp) thực hiện dạy TV1-CNGD đã được 5 năm. Cô giáo Lê Hải Yến, giáo viên dạy lớp 1, chia sẻ: “Khi đó, việc dạy TV1-CNGD còn khá mới mẻ nên một bộ phận cha mẹ học sinh có tâm lý lo lắng về chất lượng dạy học theo chương trình mới. Thêm vào đó, lượng kiến thức tại các bài dài, nhiều. Có những bài học đến 6 vần, nên dẫn đến thời gian 1 tiết không đủ để giáo viên giảng dạy, luyện tập cho học sinh. Đặc biệt trong quá trình học tập, học sinh làm việc liên tục với bảng, vở tập viết, sách giáo khoa, vở chính tả và phải tuân thủ theo lệnh, tín hiệu, kí hiệu của giáo viên, trong khi ở lứa tuổi lớp 1, sự tập trung chú ý của các em chưa cao nên trong thời gian đầu rèn nền nếp cho học sinh, các giáo viên gặp khá nhiều khó khăn.
“Qua 5 năm trực tiếp giảng dạy theo phương pháp mới, tôi nhận thấy, học TV1-CNGD giúp các em học sinh không chỉ nắm chắc kiến thức ngữ âm, chính tả mà còn rất thích thú khi được đến trường. Dù còn một số khó khăn, bất cập trong bộ sách giáo khoa, như âm tiết, vần hơi nhiều và lỗi chính tả, nội dung một số bài học chưa đúng chuẩn, một số từ ngữ, hình ảnh còn mang tính địa phương…, nhưng với sự cố gắng của giáo viên và học sinh, hầu hết học sinh khi học xong lớp 1 đã đọc thông, viết thạo, đáp ứng được các mục tiêu đề ra, chỉ còn số ít học sinh kỹ năng viết còn chậm, được nhà trường phối hợp với gia đình bồi dưỡng thêm trong dịp hè….”. – Cô giáo Lê Hải Yến cho biết thêm.
Theo nhiều phụ huynh có con vào học lớp 1, thực sự ban đầu chương trình GDCN hơi phức tạp và khó đối với các em. Hơn nữa, trong quá trình đồng hành cùng các con học, các bậc phụ huynh thường dạy theo phương pháp truyền thống, cách phát âm theo CNGD lại khác nhiều so với trước, do đó không có sự đồng nhất, dẫn đến nhiều phụ huynh lăn tăn, lo lắng và mong muốn cho con được học theo chương trình cũ. Nhưng cũng theo nhiều phụ huynh đã có con học xong lớp 1, thì hiệu quả của chương trình CNGD này là khá rõ: Học sinh viết đẹp, viết nhanh, đọc lưu loát hơn. Cùng với đó, trong quá trình giảng dạy, giáo viên còn hướng dẫn các em tham gia một số hoạt động như vỗ tay theo tiếng, vẽ hình theo tiếng, tạo cho các em sự hứng thú, thoải mái và tự tin, mạnh dạn trong quá trình học tập và vui chơi.
Được biết, bên cạnh những ưu điểm, tiến bộ của chương trình TV1-CNGD, chương trình cũng bộc lộ một số khó khăn, bất cập cần phải được nghiên cứu, xem xét và khắc phục. Đó là việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường chưa được hài hòa, hiệu quả. Hơn nữa, đây là bộ sách giáo khoa được triển khai ở các tỉnh, thành trên cả nước nhưng lại dùng quá nhiều từ địa phương như bể (biển), gà qué, quả chấp…; nhiều từ láy gây khó với cả người lớn, như: chon chót, sứt sát, thia lia, thìa lìa, quằm quặp, khúyp khùym khụyp… Nhiều câu thành ngữ, tục ngữ học sinh không hiểu mà chỉ học vẹt như “trăm thứ bà giằn”, “bạt ngàn san dã”, “đổ vỡ tóe loe”… Cùng với đó là phương pháp học này chưa có tính kế thừa. (Học sinh lên lớp 2 lại học chương trình theo kiểu truyền thống. Ví dụ như các chữ c,k,q ở lớp 1 đều đọc là cờ, nhưng lên lớp 2 lại được hướng dẫn đọc lại là cờ, ca, cu, nên học sinh hay bị nhầm lẫn và viết sai chính tả, như: Tổ quốc thành Tổ cuốc; kiên quyết thành ciên quyết…, từ đó một số kỹ năng, phương pháp mới đã học từ lớp 1 không còn được áp dụng, gây lãng phí cho cả cô và trò). Một điều đáng lưu ý nữa là bộ sách và tài liệu học chương trình Tiếng Việt lớp 1-CNGD có giá khá cao, gồm 18 đầu sách, giá tổng cộng gần 300 nghìn đồng; bộ dụng cụ học tập gần 60 nghìn đồng và thường phải chờ đến gần năm học mới mới bán, nhiều khi xảy ra tình trạng khan hiếm và thiếu sách hoặc bộ dụng cụ học tập không có…
Nhà giáo Phạm Thị Tuất, Trưởng Phòng Giáo dục Tiểu học, Sở Giáo dục và Đào tạo cho biết: Từ năm học 2013-2014, Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo thực hiện thí điểm chương trình Tiếng Việt lớp 1-CNGD tại một số trường Tiểu học ở các huyện, thành phố, năm học 2016-2017, được triển khai ở 100% trường Tiểu học trên địa bàn toàn tỉnh. Năm học 2017-2018, tiếp tục có 100% trường tiểu học giảng dạy chương trình này với 526 lớp, trên 156 nghìn học sinh. Toàn tỉnh có 6 trường dạy thí điểm chương trình Tiếng Việt 2 – CNGD của GS Hồ Ngọc Đại, với 10 lớp, 271 học sinh.
Trước những ý kiến nhiều chiều trong dư luận xã hội về chương trình CNGD, năm học 2018-2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã gửi văn bản hướng dẫn đến các địa phương. Theo đó, các Sở Giáo dục và Đào tạo địa phương triển khai tài liệu Tiếng Việt 1-CNGD trên nguyên tắc tự nguyện và phù hợp với điều kiện từng địa phương. Đặc biệt, sẽ chỉ triển khai ở các địa phương đã sử dụng chương trình CNGD, không mở rộng để tạo sự ổn định cho đến khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội đồng thẩm định quốc gia Tài liệu Tiếng Việt 1-CNGD và đánh giá, về cơ bản đảm bảo các yêu cầu về mục tiêu, chuẩn kiến thức kĩ năng của môn Tiếng Việt lớp 1 trong Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học. Đây là một trong những phương án để các địa phương lựa chọn nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp 1, nhất là với học sinh vùng khó, vùng dân tộc thiểu số.
Đối với tỉnh Ninh Bình, năm học 2018-2019, tiếp tục thực hiện dạy chương trình Tiếng Việt 1-CNGD tại tất cả các trường Tiểu học trên địa bàn tỉnh. Để chương trình này phát huy hiệu quả và khắc phục những hạn chế, Sở Giáo dục và Đào tạo yêu cầu đội ngũ giáo viên phải bám sát chặt chẽ phương pháp giảng dạy, thực hiện đúng quy trình, có phát hiện, đóng góp những ý kiến để khắc phục, sửa chữa; đối với các bậc phụ huynh học sinh cần phối hợp với giáo viên và các nhà trường trong việc tổ chức giảng dạy và học tập nhằm phát huy tối đa hiệu quả phương pháp dạy học này trong các trường tiểu học.